Kamienie milowe w rozwoju dziecka to określone umiejętności, które zdobywane są w przewidywalnej kolejności i określonym czasie. Rozwój dziecka przechodzi wiele różnych faz, kolejne etapy powinny następować mniej więcej po sobie – opanowanie jednych stanowi podbudowę dla następnego etapu rozwoju dziecka. W przebiegu rozwoju dziecka naturalnie zdarzać mogą się różne nieprawidłowości, które nie zawsze muszą oznaczać, że dzieje się coś złego. Są one sygnałem do przyjrzenia się rozwojowi dziecka, by móc jak najwcześniej zareagować i wdrożyć interwencje, które będą stymulować rozwój poszczególnych funkcji i wyrównywać deficyty. Szybka interwencja pozwala na niepogłębianie się zachodzących anomalii.
Prawidłowe warunki do rozwoju dziecka to nie nadmiar, wyręczanie, a prostota i uważność – najlepiej jest monitorować rozwój dziecka, a w razie niepokoju konsultować go ze specjalistą: lekarz, położna, fizjoterapeuta, rehabilitant, psycholog, pedagog.
| Kamienie milowe – wiek: do 3 m.ż
|
|
| Rozwój emocjonalny: | Uspokaja się samodzielnie na krótko (np. Ssąc rękę),
W stanie czuwania interesuje się światem zewnętrznym (np. Patrzy na przedmioty, lokalizuje dźwięk) Uspokaja je bliskość opiekuna I kojące bujanie Wyraża zadowolenie lub dyskomfort |
| Rozwój społeczno-relacyjny:
|
Patrzy na twarz opiekuna
Głuży w odpowiedzi Lokalizuje znane głosy I dźwięki Okazuje zainteresowanie różnymi wyrazami twarzy |
| Rozwój mowy i komunikowanie się: | Podąża za dźwiękiem (np. Odwraca głowę w stronę dźwięki)
Głuży i grucha Naśladuje proste wyrazy twarzy (uśmiech, wystawianie języka) |
| Rozwój poznawczy:
|
Podąża wzrokiem za ludźmi I przedmiotami
Traci zainteresowanie lub protestuje, gdy aktywność się nie zmienia |
| Rozwój ruchowy i fizyczny:
|
Unosi klatkę piersiową, leżąc na brzuchu
Trzyma uniesioną głową bez podtrzymania Dłonie często są otwarte |
| Kamienie milowe – wiek: do 6 m.ż
|
|
| Rozwój emocjonalny: | Okazuje pewien zakres emocji, włączając zadowolenie, podekscytowanie, smutek, strach, złość, zaskoczenie
Wyraża złość, frustracje lub protest czytelnym płaczem I wyrazem twarzy Gdy jest w dystresie, uspakaja się pocieszany przez opiekuna |
| Rozwój społeczno-relacyjny:
|
Angażuje się we wzajemne interakcje społeczne (np. Proste zabawy naprzemienne, „nie ma jest”)
Uważnie przygląda się twarzą |
| Rozwój mowy i komunikowanie się: | Naśladuje dźwięki
W zróżnicowany sposób płacze, wyrażając głód, ból lub zmęczenie Wokalizacjami wyraża podekscytowanie I niezadowolenie (śmieje się I grucha) |
| Rozwój poznawczy:
|
Śledzi przedmioty wzrokiem z boku na bok
Eksperymentuje, badając związek przyczyna-skutek (np. Uderza łyżką w stół) Uśmiecha się I wokalizuje na widok własnej twarzy w lustrze Z daleka rozpoznaje znane sobie osoby I przedmioty |
| Rozwój ruchowy i fizyczny:
|
Potrafi pacnąć wiszący przedmiot
Odpycha się nogami, gdy stopy dotykają twardej powierzchni Siedzi bez podparcia Przewraca się z brzucha na plecy Łączy ręce w linii środkowej ciała
|
| Kamienie milowe – wiek: do 9 m.ż
|
|
| Rozwój emocjonalny: | Ma strategie samouspokajania (np. Pieluszka)
Przejawia preferowanie swoich rodziców, opiekunów |
| Rozwój społeczno-relacyjny:
|
Okazuje czujność w stosunku do obcych
Protestuje w sytuacji rozłąki z opiekunem Podtrzymuje wzajemną, dwustronną komunikację poprzez wokalizowanie I kontakt wzrokowy Naśladuje proste gesty innych |
| Rozwój mowy i komunikowanie się: | Zachęcony naśladuje dźwięki mowy
Wydaje dźwięki aby okazać radość lub niezadowolenie Zaczyna posługiwać się gestami, aby komunikować, co chce I czego potrzebuje (np wyciąga ręce żeby zostać wzięty na ręce) Okazuje rozumienie często rozumianych słów (np pa pa) |
| Rozwój poznawczy:
|
Wkłada przedmioty do buzi lub stuka przedmiotami
Próbuje dosięgnąć przedmiotów, które są poza bezpośrednim zasięgiem Szuka przedmiotu który został schowany na jego oczach (np zabawki pod kocykiem) |
| Rozwój ruchowy i fizyczny:
|
Turla się w obie strony – z brzucha na plecy I odwrotnie
Samodzielnie siada Stoi ze wsparciem (np. na łóżeczku trzyma się szczebelków) Samodzielnie przemieszcza się (np. pełzając I raczkując) Sięga I chwyta przedmioty, przekłada je z ręki do ręki |
| Kamienie milowe – wiek: do roku
|
|
| Rozwój emocjonalny: | W nowych sytuacjach I miejscach spogląda na opiekuna, aby szukać informacji (np patrzy na opiekuna jak wchodzi do nowego miejsca)
Spogląda na opiekuna, aby dzielić się swoimi emocjami Posługuje się gestami aby komunikować uczucia (klaszcze w ekscytacji) |
| Rozwój społeczno-relacyjny:
|
Podaje przedmioty, aby inicjować interakcje (wręcza opiekunowi książeczkę, aby jej posłuchać)
Bawi się w zabawy interakcyjne (sroczka kaszkę ważyła) Patrzy na znane sobie osoby, gdy usłyszy ich imię Wyciąga ręce I nogi, aby pomagać przy ubieraniu |
| Rozwój mowy i komunikowanie się: | Rozumie znaczenie słowa „nie”
Reaguje na swoje imię Gaworzy sylabami (mamamam lub babababa) Wskazuje palcem na przedmioty w pobliżu Wypowiada kilka słów (mama, tata, baba, da, am) |
| Rozwój poznawczy:
|
Patrzy, jak coś upada
Wkłada rzeczy do pojemnika I wyjmuje je Bawi się dwiema rzeczami naraz |
| Rozwój ruchowy i fizyczny:
|
Robi parę kroków bez trzymania się
Chodzi przy meblach Stoi samodzielnie Bierze rzeczy chwytem pęsteowym (kciuk I palec wskazujący, np chrupka) Raczkuje, leżąc na brzuchu, podciągając się rękami i odpychając się nogami – pierwsze duże doświadczenia stymulacji obu półkul mózgu, pierwsze ruchy naprzemienne |
| Kamienie milowe – wiek do 15 m.ż
|
|
| Rozwój emocjonalny: | Okazuje uczucia dając buziaki (bez cmokania ustami)
Okazuje czujność lub strach, przywierając do opiekuna lub chowając się za niego |
| Rozwój społeczno-relacyjny:
|
Poszukuje uwagi ze strony innych i cieszy się z niej
Angażuje się w zabawę równoległą z rówieśnikami Powtarza dźwięki lub działania, aby przywołać czyjąś uwagę |
| Rozwój mowy i komunikowanie się: | Posługuje się prostymi gestami (kręcenie głową na „nie”, machanie na „pa pa”)
Wydaje dźwięki o zmiennej intonacji Posługuje się złożonymi umiejętnościami komunikacyjnymi, integruje gesty, wokalizacje i kontakt wzrokowy Podąża za prostymi poleceniami (podaj piłkę) |
| Rozwój poznawczy:
|
Naśladuje złożone gesty (np. w piosence)
Inicjuje podzielanie uwagi Posługuje się przedmiotami zgodnie z ich znaczeniem |
| Rozwój ruchowy i fizyczny: | Przesuwa przedmioty
Chodzi samodzielnie |
| Kamienie milowe – wiek do 18 m.ż
|
|
| Rozwój emocjonalny: | Demonstruje strategie samouspokojenia się
Żartuje z innymi (np. Śmiej się z min) |
| Rozwój społeczno-relacyjny:
|
Lubi wręczać innym przedmioty w zabawie
Przejawia autonomie (ja sam) Okazuje zmartwienie gdy komuś coś się stanie |
| Rozwój mowy i komunikowanie się: | Każdego miesiąca zasób słów się zwiększa
Kiedy coś wskazuje palcem, odwraca się żeby sprawdzić czy opiekun coś widzi Łączy słowa, gesty i kontakt wzrokowy, aby komunikować uczucia i prośby |
| Rozwój poznawczy:
|
Wskazuje przynajmniej jedną część ciała
Odgrywa w zabawie przedmiotami sekwencje związane z prawidłowym posługiwaniem się nimi (np. Popycha wywrotkę i odgrywa wysypywanie) Bawi się w proste zabawy na niby (karmi lalkę) Bazgrze kredką lub flamastrem Przewraca strony w książce Rozpoznaje się w lustrze |
| Rozwój ruchowy i fizyczny:
|
Składa wieżę z dwóch klocków
Z pomocą pokonuje schody Pomaga przy ubieraniu i rozbieraniu Je łyżeczką Pije z otwartego kubka |
| Kamienie milowe – wiek do 24 m.ż. (dwa lata)
|
|
| Rozwój emocjonalny: | Okazuje zawstydzenie, dumę, skruchę i poczucie winy
Okazuje empatie Nazywa i rozumie nazwy prostych emocji |
| Rozwój społeczno-relacyjny:
|
Najpierw bawi się w pobliżu innych dzieci, a potem coraz częściej zauważa i naśladuje zabawę innych
Naśladuje działania dorosłych (np. Kładzie talerz na stole, naśladuje pozy ciała i gesty) |
| Rozwój mowy i komunikowanie się: | Składa dwuwyrazowe frazy (np. Tata pa, pa?)
Nazywa obrazki w książce (ptaszek, piesek) Naśladuje głosy zwierząt (muu, miau) Używa niektórych zaimków, aby odnieść się do siebie (moje) |
| Rozwój poznawczy:
|
Wykonuje dwuetapowe polecenia (podnieść buty i schowaj je do szafki)
Zaczyna sortować kształty i kolory Szuka schowanego przedmiotu |
| Rozwój ruchowy i fizyczny:
|
Uczestniczy w ubieraniu
Potrafi stanąć na palcach Kopie piłkę Biega Rysuje kreski Pije przez słomkę Wchodzi i schodzi po schodach, trzymane za rękę |
| Kamienie milowe – wiek 3 lata
|
|
| Rozwój emocjonalny: | Okazuje cały zakres emocji
Wyraża dystres lub złość słowami Otwarcie, werbalnie okazuje uczucia |
| Rozwój społeczno-relacyjny:
|
Dzieli się z innymi
Potrafi czekać na swoją kolej w zabawie Okazuje zmartwienie i podejmuje działania gry rówieśnik płacze Chwali się swoimi osiągnięciami Pomaga w prostych zabawach |
| Rozwój mowy i komunikowanie się: | Wyraźnie wypowiada głoski twarde (k, g, f, t, d, n)
Buduje logiczne wypowiedzi używając spójników „bo”, „ale” Zadaje pytania „dlaczego”, „jak” Zapytane podaje swoje imię, wiek, płeć Nazywa większość rzeczy w otoczeniu Rozumie przyimki przestrzenne „na”, „w”, „pod” Używa prawidłowo zaimków osobowych i dzierżawczych |
| Rozwój poznawczy:
|
Prawidłowo nazywa niektóre kolory
Bawi się tematycznie na niby przedmiotami, udaje zwierzęta i ludzi Odpowiada na proste pytania „dlaczego” Rozumie pojęcia „większy”, „mniejszy” Odgrywa złożone codzienne działania, które obserwuje u innych Rozwiązuje proste problemy (np. Otwiera pojemnik, aby dostać się do tego co jest w środku) Słucha opowiadania przez 5 min Bawi się samodzielnie przez 5 min |
| Rozwój ruchowy i fizyczny:
|
Potrafi posługiwać się niektórymi przyciskami, klamkami i innymi ruszającymi się częściami
Wspina się na wysokie i niskie konstrukcje Płynnie biega Rysuje koło według wzoru Pedałuje na trójkołowym rowerku Łapie i kopie dużą piłkę wchodzi i schodzi po schodach, stawiając nogi naprzemiennie |
| Kamienie milowe – wiek 4 lata
|
|
| Rozwój emocjonalny: | Wyraża słowami dystres lub złość
Stosuje podstawowe kulturowe zasady okazywania emocji |
| Rozwój społeczno-relacyjny:
|
Udaje w zabawie „mamę” lub „tatę” (lub innych opiekunów)
Mówi o rodzicu/opiekunie podczas jego nieobecności, pyta o niego Angażuje się w zabawę wymagającą współpracy z innymi dziećmi Ma ulubioną koleżankę/kolegę |
| Rozwój mowy i komunikowanie się: | Opowiada o wydarzeniach z przedszkola czy z domu
Rozpoznaje rymy Śpiewa piosenki i recytuje wierszyki z pamięci Potrafi opowiedzieć historyjkę Przedstawia się z imienia i nazwiska Odpowiada na pytania „kiedy”, „jak” Używa określeń czasu Posługuje się różnymi słowami i przymiotnikami aby mówić o sobie Mówi zrozumiale dla innych, także obcych |
| Rozwój poznawczy:
|
Nazywa wiele kolorów i niektóre cyfry
Liczy do pięciu Ma podstawowe rozumienie czasu Dzieli się swoimi minionymi doświadczeniami Łączy działania i emocje Rysuje postać składającą się z dwóch do czterech części ciała Rozumie, że działania wpływają na emocje innych Mówi o tym, co jest właściwe a co nie Czeka na swoją kolej w prostych grach |
| Rozwój ruchowy i fizyczny:
|
Podskakuje, skacze, stoi na jednej nodze przez 2 sekundy
Udaje mu się złapać dużą piłkę W ciągu dnia korzysta z toalety (z nielicznymi wpadkami) Przelewa płyn z jednego naczynia do drugiego, wycina pod nadzorem, ugniata własne jedzenie |
| Kamienie milowe – wiek 5 lat
|
|
| Rozwój emocjonalny: | Wyraża naraz dwie emocje lub więcej
Jest świadome i zainteresowane osiąganiem sukcesu Okazuje więcej pewności siebie wynikającej z większej |
| Rozwój społeczno-relacyjny:
|
Chce upodobnić się do podziwianych, prawdziwych lub wyobrażanych osób/postaci
Ceni sobie zasady obowiązujące w interakcji Uczestniczy w grupowych aktywnościach, które wymagają podziału ról (np. podążania za liderem) Moduluje prawidłowo głos, dopasowuje się do sytuacji lub do słuchacza |
| Rozwój mowy i komunikowanie się: | Wypowiada wszystkie głoski, może przekręcać trudniejsze głoski
Prawidłowo posługuje się określeniami czasu Odróżnia, które słowa się rymują, a które nie Rozpoznaje słowa rozpoczynające się na te samą głoskę Opowiada prostą historyjkę całymi zdaniami Potrafi podać imię, nazwisko i adres |
| Rozwój poznawczy:
|
Liczy do 10 lub więcej
Rysuje postać składającą się przynajmniej z 6 elementów Przyznaje się do swoich błędów i niewłaściwych zachowań i potrafi przeprosić W większości odróżnia co jest realne, a co zmyślone Podąża za zasadami prostych zabaw Uczestniczy przez 15 minut w grupowych aktywnościach |
| Rozwój ruchowy i fizyczny:
|
Staje na jednej nodze przez 10 sekund lub dłużej
Rysuje według wzoru trójkąt i inne kształty Skacze na jednej nodze Posługuje się sztućcami Samodzielnie korzysta z toalety Samodzielnie huśta się na huśtawce |
| Opracowanie własne na podstawie KLASYFIKACJA DIAGNOSTYCZNA DC:0-5 Klasyfikacja diagnostyczna zaburzeń psychicznych i rozwojowych w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa
|
|