W profilaktyce depresji u młodzieży najważniejszy jest czas rozpoznania problemu i zgłaszanie się po pomoc jak najszybciej, ponieważ zaburzenie może popchnąć młodego człowieka do samookaleczenia, a nawet próby samobójczej.
Depresja definiowana jest jako poważne zaburzenie nastroju, charakteryzujące się różnym stopniem odczuwanego smutku, przygnębia i samotności. Występuje jako pojedynczy epizod lub zaburzenie nawracające. Chorobie towarzyszą objawy takie jak: drażliwość, obniżona koncentracja, apatia, zaburzenia snu, poczucie bezsensowności i winy. Potrafi poważnie zakłócić codzienne funkcjonowanie nastolatka w domu, szkole i wśród rówieśników, a nawet stać się zagrożeniem dla jego życia.
Depresja u nastolatków występuje coraz powszechniej, a specjaliści alarmują, że za kilka lat znacząco wzrośnie liczba młodych Pacjentów potrzebujących specjalistycznego wsparcia psychologicznego i psychiatrycznego.
Depresja może być skutkiem określonego wydarzenia, wynikać z przyczyn dziedzicznych lub pojawić się u nastolatka bez wyraźnego powodu. Czynnikami zwiększającymi ryzyko pojawienia się choroby są: problemy w rodzinie; doświadczenie przemocy – fizycznej, psychicznej lub seksualnej; występujące w rodzinie problemy ze zdrowiem psychicznym (nie tylko depresja);
Choroba może mieć podłoże biologiczne, psychologiczne lub społeczne. Sposób leczenia depresji zależny jest od stanu zdrowia młodego Pacjenta. W większości przypadków proces wdrażania leczenia dobierany jest przez psychiatrę.
Jak rozróżnić depresję od przejściowych trudności?
Pojęcie depresja może być w wielu sytuacjach nadużywane w stosunku do faktycznego samopoczucia. Depresja u młodzieży to poważny stan, wymagający pomocy psychologicznej lub psychiatrycznej. Przejściowy stres, gorsze samopoczucie i smutek spowodowany wydarzeniami lub sytuacją życiową nie jest depresją (choć oczywiście każde długotrwałe pogorszenie nastroju należy traktować poważnie i poddać specjalistycznej diagnozie).
Wyróżnia się trzy stopnie nasilenia depresji u młodzieży, w przypadku których
stosuje się następujące formy pomocy:
- łagodną – konsultacja psychologiczna, ew. psychiatryczna, następnie leczenie psychoterapeutyczne;
- umiarkowaną – konsultacja psychiatryczna lub ew. psychologiczna, następnie leczenie psychoterapeutyczne i farmakologiczne (stosowanie leków przeciwdepresyjnych dobranych przez lekarza psychiatrę);
- ciężką – konsultacja psychiatryczna lub ew. psychologiczna, następnie leczenie psychoterapeutyczne i farmakologiczne (stosowanie leków przeciwdepresyjnych dobranych przez lekarza psychiatrę).
O tym, że młody człowiek cierpi na depresję, mogą świadczyć objawy (utrzymujące się co najmniej dwa tygodnie) takie jak:
- utrata dotychczasowych zainteresowań;
- znacząco obniżona zdolność do odczuwania przyjemności;
- mniejsze zainteresowanie rozmową lub spotkaniem ze znajomymi, przyjaciółmi;
- obniżenie nastroju;
- utrata chęci do życia;
- poczucie niezdecydowania;
- smutek na twarzy;
- kłótnie z domownikami;
- drażliwość;
- płaczliwość;
- irytacja;
- odczuwanie zmęczenia, wyczerpania;
- obniżona koncentracja;
- niska samoocena i zaburzone poczucie własnej wartości;
- zaburzenie odżywiania: jedzenie większej ilości pokarmu, przejadanie się lub brak apetytu;
- przyrost lub utrata masy ciała;
- poczucie bezwartościowości, beznadziei;
- zwiększone poczucie winy;
- zaburzenia snu: nadmierna ospałość lub problemy z zasypianiem i bezsennością;
- uczucie pustki, braku zdolności do odczuwania emocji, odrętwienie;
- autoagresja, okaleczenia ciała;
- zainteresowanie aktem samobójstwa, myśli i próby samobójcze.
Jak zapobiegać depresji u młodzieży?
Istotą zapobiegania zaburzeniom depresyjnych u nastolatków jest profilaktyka zdrowia psychicznego oraz świadomość, że depresja jest chorobą, którą poddaje się leczeniu. Obok właściwie prowadzonego, aktywnego trybu życia i dbania o kondycję fizyczną, ważna jest dbałość o prawidłowe nawyki żywieniowe, odpowiednią ilość snu i ograniczenie ekspozycji na nadmierny stres.
Choroby związane z psychiką nie powinny być tematem tabu (w rodzinie, w środowisku szkolnym) ani powodem do stygmatyzacji osób doświadczających problemów w tym zakresie. Depresja wymaga nie tylko profesjonalnego wsparcia medycznego, ale również poczucia społecznego zrozumienia – zwłaszcza w najbliższym otoczeniu.
Szybko podjęta interwencja psychologiczna i terapeutyczna zwiększa szansę na wyzdrowienie i minimalizuje skutki choroby.
W profilaktyce zaburzeń psychicznych, w tym depresji u młodzieży, istotne jest:
- poczucie przynależności rozumiane jako utrzymująca się więź z bliskimi osobami, przy których dziecko może poczuć się sobą (rodzina, przyjaciele, znajomi);
- rozmowa o każdym aspekcie życia, o dobrych i gorszych momentach w życiu nastolatka;
- pozytywny klimat otoczenia (w rodzinie, w szkole);
- uczenie dzieci empatii i chęci udzielania sobie wzajemnej pomocy;
- celebrowanie sukcesów, własnych osiągnięć;
- zapobieganie przemocy psychicznej i fizycznej oraz podejmowanie zdecydowanych kroków w odpowiedzi na zachowania agresywne, stresogenne, przykre;
- higiena snu;
- zdrowe odżywianie;
- aktywność fizyczna;
- unikanie używek i substancji pobudzających.
Chcąc zminimalizować ryzyko depresji u młodzieży, rodzice i opiekunowie powinni pamiętać o tym, aby:
- Stwarzać nastolatkowi odpowiednią przestrzeń do spokojnej i rzeczowej rozmowy, nie naciskając na nią jednak przesadnie;
- Otwarcie i wyraźnie informować o sprawach związanych ze zdrowiem psychicznym, przekazywać jasne i proste komunikaty;
- Okazywać troskę i empatię;
- Traktować swoje dziecko jak partnera w rozmowie;
- Promować zdrowy styl życia i dawać dobry przykład;
- W przypadku podejrzeń jakichkolwiek zaburzeń psychicznych zaproponować niezobowiązującą wizytę u specjalisty;
- Zawsze być po stronie swojego dziecka.
Marta Niemczynowska – psycholog
Opracowano za podstawie: Depresja młodzieży: przyczyny, formy pomocy | MindHealth
Źródło obrazu: Depresja młodzieńcza i dziecięca – przyczyny i objawy | psychowiedza.avigon.pl